پژوهشی در دستور زبان فارسی ، مقایسه دستور پنج استاد و دستور نامه با دستورزبان دکتر خانلری و دکتر گیوی، انوری

موضوع این پایان نامه، دراصل مقایسه ای میان دستور پنج استاد و دستورنامه دکتر مشکور با دستور زبان فارسی دکتر خانلری و دستور زبان دکتر گیوی و انوری بوده است که نگارنده کوشیده است ، وجوه تمایز میان نظرات این دستورنگاران را روشن نماید و مباحث و مطالب دستوری که آنان مطرح ساخته اند ، با یکدیگر مقابله کند و در بسیاری موارد خود نیز به قضاوت بنشیند و از مجموع نظر آنان، آنچه که بیشتر قابل قبول است ، بیان کند. البته نگارنده بدین کار بسنده نکرده است و برای نگارش مطالب دستوری به دیگر کتب دستوری نیز مراجعه نموده است ونظر استادان فن را جویا گردیده و به مقایسه و مقابله پرداخته است. در پیش گفتار از اهداف پژوهش ، اهمیت و لزوم دستورنویسی در زبان فارسی و شیوه تحقیق سخن رفته است . معنی لغوی و اصطلاحی واژه دستور و تاریخچه دستورنگاری در صدر مطالب جای گرفته و پس از آن به مبحث صرفی دستورزبان پرداخته شده است . این بخش ، از تقسیم کلمات در دستورزبان آغاز شده و از اختلاف آرا دستورنگاران دراین خصوص به طور مفصل سخن گفته شده است. سپس به اسم ، فعل، صفت ، ضمیر و دیگر عناصر دستوری پرداخته شده است. دراین موارد اختلاف نظرها بررسی شده و مباحثی که در آن اختلاف نظری وجود نداشته ، از آنها بحثی به میان نیامده است . آنگاه به مبحث قید پرداخته شده است. نحوه بررسی در این مبحث با دیگر مباحث متفاوت است. در این مبحث ابتدا تعاریفی که دستورنویسان از قید کرده اند ، آورده شده ، سپس اختلاف نظرها را از درون این تعریف ها بازجسته ، و به بررسی آنها پرداخته شده است. سرانجام در باره نحو و نقش ترکیبی کلمات در جمله سخن رفته است . در این مبحث در خصوص معنی لغوی و اصطلاحی واژه نحو، سخن گفته شده و آنگاه به مقایسه و مقابله مباحث نحوی که دستورنویسان پیشین و دستورنویسان جدید عنوان کرده اند از قبیل نهاد و گزاره ، تمیز، بدل ، نهاد موول مفعول موول، تفاوت تاکید و بدل ، جمله های پایه و پیرو و نظایر آنها به تفصیل بحث شده است . و پس از تحقیق و بررسی کامل ، نگارنده در پاره ای موارد خود به داوری نشسته و آنچه که به نظرش صحیح آمده ، پیشنهاد نموده است .